Tijd
Tijd
LIJNBAAN-ENSEMBLE RIJKSMONUMENT
In opdracht van JD Sports renoveerde Mei architects and planners het winkelpand dat zich op de hoek van de Lijnbaan en de Van Oldenbarneveltplaats bevindt en onderdeel uitmaakt van het Lijnbaan-ensemble. Het uitgangspunt voor de renovatie van de gevels was om deze (grotendeels) terug te restaureren naar het historisch beeld van 1953. Dit hield ook in dat er een nieuw kunstwerk zou worden toegevoegd aan de gevel, als verwijzing naar het originele kunstwerk dat in de jaren ’70 van de vorige eeuw verloren is gegaan.
TIJD
Het Lijnbaan-ensemble is in 2010 is benoemd tot Rijksmonument. Het is een van de beroemdste winkelstraten ter wereld die grotendeels in zijn oorspronkelijke staat wordt hersteld. De huidige restauratie van dit monument voor de toekomst bracht me voor deze opdracht op het thema tijd.
GRID ALS DE WIJZERS VAN DE KLOK
De zestien panelen zijn uitgevoerd in de arbeidsintensieve techniek glas appliqué. Ze zijn ontworpen binnen een rigide systeem van hoeken en verlopen. Het grid van het ontwerp is een lijnenraster die in een hoek van 0, 30, 60, 90, 120, 150 of 180 graden staan.
Deze lijnen lopen parallel met de wijzers van de klok. Oorspronkelijk was boven de entree, aan de voorgevel van dit pand een grote klok aangebracht. Wat een bijzonder toeval!
GLAS APPLIQUÉ
Van meet af aan stond vast dat Tijd zou worden gemaakt met behulp van de arbeidsintensieve techniek glas appliqué. Mondgeblazen, zogenaamd ‘antiek’ glas, wordt daarbij verlijmd op een dragende ruit. Dit antieke glas heeft een aantal bijzondere eigenschappen. De glasplaten vertonen een natuurlijk kleurverloop dat bijdraagt aan de levendigheid van het beeld. Daarnaast is de dikte ongelijkmatig, waardoor reliëf ontstaat. Dat geeft de zichtzijde textuur, materialiteit.
VIER BEELDLAGEN
Gridlijnen Op het dragende, tweelagige veiligheidsglas, dat is gelamineerd met matte folie werden digitaal rasterlijnen gedrukt. Elk paneel toont één van de gridlijnhoeken.
Vierletterwoorden Alle zestien woorden staan in een hoek van 60 graden. Ze zijn gemaakt van mondgeblazen glas: glas appliqué. Voor het alfabet van Leef tijd loos ontwierp ik een eigen lettertype: Tik tak.
Achtergrond In verschillende richtingen: glas appliqué.
Tijd-gedicht Elk paneel toont een of meer strofes van een gedicht. Een enkele keer is een heel gedicht toegepast. Deze zijn met brandschilderverf aangebracht op het glas appliqué.
TWINTIG TINTEN GROEN BLAUW GRIJS
Tijd is een gebouwgebonden kunstwerk. Een van de voorwaarden was dat het kunstwerk zwart/grijs/wit zou zijn. Toen bleek dat er niet veel grijstinten voor mondgeblazen glas verkrijgbaar zijn, zochten Ad van den Hoven, van KunstRegie en ik net zo lang tot we een werkbaar kleurenpalet hadden samengesteld van twintig groenen, blauwen, grijzen in verschillende transparanties.
Deze ‘grijze’ range genereert een subtiel contrast tussen de glasstukken van de achtergrond en die van het vierletterwoord. Over de gevel verlopen kleuren in negen series, van paneel een tot zestien: van licht naar donker naar licht naar donker naar licht.
LEEF TIJD LOOS EN TIJD-GEDICHTEN
Tsead Bruinja, dichter des vaderlands 2019-2020, en ik werkten voor Tijd voor de zesde keer samen. We kozen ervoor om vierletterwoorden te gebruiken die naar tijd verwijzen. Dat resulteerde in de sequentie Leef tijd loos:
LEEF TIJD LOOS | GLIM GALM KALM – VOOR MIJN DOEI VALT – ZING ZAAI VLAM | STAP FIER ROND.
Uit het enorme archief van 50 jaar Poetry International selecteerden Tsead en ik 16 strofes of gedichten, die gaan over tijd. Poetry International droeg zorg voor de toestemmingen om de rechten van de dichters en (indien relevant) de vertalers te gebruiken.
Tijd is mede mogelijk gemaakt met een financiële bijdrage van CBK Rotterdam.
— — —
Tijd kwam tot stand in samenwerking met
• Roy Wijte van Mei architects and planners – Begeleiding
• Tsead Bruinja, dichter des Vaderlands 2018-2020 – Concept vierletterwoorden en gedichtenselectie uit 50 jaar Poetry International (2019)
• Ad van den Hoven, Peggy Hermans en Marieke Dekker van KunstRegie – Productie en montage
• Feline Streekstra van Poetry International – Toestemmingen van de dichters en vertalers
• Niels Vrijdag – Ontwerpassistentie
• Geert van de Camp – Artistieke ondersteuning
• Pieter Koning – Artistieke en zakelijke ondersteuning
———
Overzicht van de zestien panelen Leef tijd loos:
PANEEL | Titel gedicht | jaar waarin het gedicht werd voorgelezen op Poetry International — dichter | vertaler
LEEF | Port–Cros, avond | 1994 — Herman de Coninck
TIJD | Gedicht voor Jane | 1974 — Arie Gelderblom
LOOS | Elementaire woorden over de tijd | 1980 — Uffe Harder | Jan F. de Zanger
GLIM | Eenvoudig | 2005 — Vincent O’Sullivan | Jan Lauwereyns
GALM | De sluier van gezichten | 2002 — Amal Al-Jubouri | Kees Nijland
KALM | Displaced to the blue | 1988 — Medbh McGuckian | Jan Eijkelboom
VOOR | Gedicht tijdens het wachten | 1995 — Jules Deelder
MIJN | ’In de verschrikkelijk nacht…’ | 1985 — Fernando Pessoa | August Willemsen
DOEI | Daaag | 2007 — K. Michel
VALT | Infinitief | 2004 — Zvonko Maković | Roel Schuyt
ZING | ’Eet nog van al dit mooie…’ | 2003 — Gerrit Kouwenaar
ZAAI | Zinloos gesprek | 2006 — Isla Correyero | Mariolein Sabarte Belacortu
VLAM | Sterven | 1990 — Michael Hamburger | Jan Eijkelboom
STAP | Eenrichtingsverkeer | 1998 — Zsuzsa Rakovszky | Györgyi Dandoy en Rogi Wieg
FIER | De leeuwenpoort | 2017 — Marianne Morris | Evi Hoste
ROND | Variaties op groene zet | 1998 — Róža Domašcyna | Monique de Waal
Wij hebben getracht alle rechthebbenden van de gedichten te informeren en hun toestemming te verkrijgen, hetgeen niet in alle gevallen gelukt is. Eventuele rechthebbenden die niet bereikt zijn, kunnen zich wenden tot Stichting Poetry International.
Info
2020
Flagstore JD | Lijnbaan 91, Rotterdam
Digitale print | Glas appliqué in 20 kleuren mondgeblazen glas | Brandschilderwerk
Zestien panelen van circa 100 x 200 x 2 cm
Tik tak
Rigid Square
JD Sports Fashion
Snapshots — Pieter Koning + MVH | Professionele fotografie volgt
Opdracht, Verzameling, Bron, Poëzie, Eigen letterontwerp
