Rozen en beton — 2016
Rozen en beton — 2016
Rozeneiland
Voor Kanaleneiland, een wijk in het zuiden van Utrecht — vroeger ook Rozeneiland genaamd — is een groot transformatieprogramma opgezet om de verslechtering van deze wijk te keren. In 2012 kreeg Mei architects and planners de opdracht van woningbouwvereniging Mitros om hier een woongebouw van zo’n 100 diverse woningen te ontwerpen. In het gebouw bevinden zich huurappartementen, zoals gewone woningen, werkwoningen en zelfstandige woningen voor jongeren met ASS (autismespectrumstoornis).
De uitgestrekte wijk, onderdeel van een groot uitbreidingsplan, dateert uit 1955. Toen werden door de hele wijk rozenperken aangelegd ter verfraaiing van de wijk. Deze kreeg daardoor de bijnaam Rozeneiland. Vrijwel alle rozen zijn in de loop van de jaren verdwenen.
Het gebouw spreekt
Begin 2013 werd Milou van Ham door Robert Winkel (Mei) gevraagd om een kunstwerk te maken voor De Verkenner. De combinatie van architectuur en tekst leidt volgens Winkel tot tal van onverwachte ervaringen. Het ‘lezen’ van een tekst op een gebouw in het alledaags gebruik geeft de bezoekers en bewoners een bijzondere sensatie. Tekst overstijgt het idee van een ornament. Het gebouw spreekt de lezer als het ware toe.
Gestempeld in de nog natte klei
De gevel van De Verkenner is bekleed met betonnen gevelelementen waarin keramische tegels zijn opgenomen. Deze terracottakleurige tegels werden geproduceerd door Koninklijke Tichelaar in het Friese Makkum. Dit eeuwenoude familiebedrijf heeft tijdens de productie van de tegels teksten gestempeld in de nog natte klei. In totaal zijn er zo’n 13.000 tegels geproduceerd. Deze zijn verticaal geplaatst en in de gevelelementen meegegoten, zodat de tegelteksten over de gehele betonnen gevel, ook aan de onderzijde van de balkons en het overstek, te zien zijn.
Elke tegeltekst staat zowel op zichzelf en gaat een poëtisch verband aan met de vijftien andere tegelteksten
Tsead Bruinja en van Ham schreven al sparrend samen aan zestien dichtregels. De tegels zijn door de betonfabrikant at random in de gevelelementen geplaatst. Hierdoor was het een uitdaging om een samenhangende tekst te schrijven, waarbij elke tegeltekst zowel op zichzelf staat als een natuurlijk poëtisch verband met de andere vijftien tegelteksten aangaat.
dit is het verhaal
van rozen en beton
van goede bedoelingen
als hij haar riep
noemde hij haar merel
hij was haar ekster
ze raakten elkaar aan
als een gebed
dat huid leerde verstaan
zweet zakte ’s nachts
tevreden in het matras
er was begin gemaakt
dit is het verhaal
van twee rozen
die geen doorns wilden zijn
een zoon en een dochter
maakten een ijverige zoon
die steen bakte
een dochter en een zoon
maakten een stevige dochter
die hout hakte
een zoon draaide
een lamp in de fitting
licht vulde de ruimte
een man maakte
voor zijn vrouw het eten
dat zijn moeder maakte
een man groef een kuil
voor haar teleurstellingen
schonk haar moed
een vrouw omarmde een man
omhelsde zijn verwachtingen
gaf hem rust
buren van buren
werden buren van vrienden
openden lachend hun deuren
in onze droom bloeit
een nieuwe wereld op
onstuimig wild en zacht
1001 verhalen komen
1001 treden op
1001 liefdes hinkelen mee
een man stapelde woorden
zijn zinnen dwarrelen
tussen de naakte wanden
zij ontvouwden geschiedenis
werden verkenners
van elkaars verhaal
Een uniek alfabet
Anticiperend op het frezen van de mallen, het gieten van de stempels en het stempelen van de klei, ontwierp Van Ham, met Moniek Driesse, een uniek alfabet. Naast de tekst zijn in het ontwerp ook figuratieve beeldsporen mee gedrukt. Elke tekst heeft zijn eigen achtergrond.
Info
2016
Woontoren De Verkenner, Al-Masoedilaan, 3526 GZ Utrecht
Ontwerp gedrukt in klei
Keramische tegel: 40 x 15 cm. Geproduceerd in een oplage van 13.000 stuks.
Mei architects and planners, Rotterdam
Robert Platje van Mei architects and planners - Begeleiding | Tsead Bruinja - Teksten | Moniek Driesse - Senior ontwerpassistentie | Koninklijke Tichelaar - Productie tegels | Shaped Solids - contramal | Studio Schinkelshoek - mal | Decomo - Productie gevelelementen
Jeroen Musch | Ossip van Duivenbode | Robert Platje | MVH
Opdracht, Poëzie, Eigen letterontwerp
